Facing the future through outside-in thinking

U hoeft geen HR-goeroe te zijn om te beseffen dat je de beste resultaten uit een team krijgt, indien je mensen laat inzetten op hun sterktes. Het heeft geen zin een woordenkunstenaar te dwingen om het financieel beheer te doorgronden, en een cijferaar blinkt allicht niet uit in het verzinnen van goede bedrijfsslogans. Goed weten welk talent je in huis hebt, en daarin mensen aanmoedigen en laten groeien, zal je resultaten enkel maar versterken. Waarom lijkt het dan zo moeilijk om het gezond verstand te laten zegevieren als het gaat om het beheer van een land? België beschikt over onmiskenbare sterktes. Een meertalige, goed opgeleide bevolking is er een van. Onze centrale ligging met performante havens en luchthavens biedt uitstekende opportuniteiten als logistieke hub. Dankzij gerichte ondersteuningsinstrumenten voor onderzoek en ontwikkeling, staan we aan de top qua innovatie. Maar toch verliezen we de jongste decennia aan terrein. Bovendien sijpelt de huidige energiecrisis in ons land te snel door naar een algemene kostenhandicap, via de automatische indexering van de lonen. De overheid heeft budgettair geen ruimte meer en heeft ervoor gekozen koopkracht te beschermen via transfers in plaats van te investeren in een transitie, die onze kwetsbaarheid voor energieschokken op termijn zou verminderen. De begrotingsbeslissingen zouden zich niet moeten concentreren op hoe men de gaten in het wegdek kan dichten, maar op het bouwen van een nieuwe, robuustere fundering. Op termijn, is immers de enige weg uit een crisis het versterken van de economische draagkracht. De overheidsschuld kan op lange termijn maar efficiënt worden teruggedrongen door de economische draagkracht te verhogen . Dat betekent een sterkere economische activiteit, productieve, gezonde bedrijven die groeien en werkgelegenheid creëren. Geef zuurstof en ruimte aan waar we sterk in zijn, ontneem nu niet – in een poging wat korte termijn besparingen te realiseren – de voedingsbodem voor groei. I nnoverende activiteiten moeten we aanmoedigen, niet hoger belasten . Als land die koploper is qua lastendruk en overheidsbeslag, moeten de begrotingsbesprekingen draaien om hoe al die lopende uitgaven af te bouwen, en ruimte te creëren voor investeringen. Een beleid dat erop gericht is gezonde bedrijven aan te trekken en hier houden. De vlucht vooruitnemen in het verhogen van de effectieve belastingvoet van multinationals, zonder de internationale consensus hierover af te wachten, is alvast een voorbeeld wat daar niet toe zal bijdragen. Integendeel, we dreigen zo enkele activiteiten die sterkhouders zijn voor ons land te verliezen.

Private bedrijven die essentiële goederen of diensten produceren of leveren zijn legio. Toch zijn er weinigen die zo de gemoederen beroeren als de farmaceutische industrie. Dat blijkt ook uit het artikel “Biedt corona kans op eerherstel voor big farma?” dat op 10 december 2020 in De Standaard verscheen. Gezondheid ligt ons inderdaad erg nauw aan het hart. Het is wat we elkaar jaarlijks als eerste toewensen bij het begin van het jaar. En sinds de uitbraak van de COVID-19-pandemie krijgen die wensen nog meer betekenis. Een jaar geleden had niemand deze gezondheidscrisis kunnen voorspellen. Terwijl de overheden de bevolking noodgedwongen lockdowns, avondklokken en allerlei hygiënemaatregelen opleggen, zijn wetenschappers en farmabedrijven samen aan de slag gegaan om behandelingen én vaccins te ontwikkelen. Dat de eerste succesvolle vaccins in minder dan een jaar worden uitgerold, is het resultaat van een ongeziene krachtenbundeling. Dit succes heeft meerdere vaders, zowel aan publieke als private zijde. Maar de inspanningen van de farmaceutische industrie hebben wel degelijk het verschil gemaakt. Naast de miljarden aan investeringen in onderzoek en ontwikkeling, hebben deze bedrijven grote risico’s genomen om parallel aan de ontwikkeling en klinische testen de nodige productiecapaciteit en logistieke ketens op te bouwen om zo snel mogelijk de vaccins te kunnen uitrollen indien ze succesvol zouden blijken. De toelating tot de markt is onderhevig aan strenge controles waarbij de veiligheid, kwaliteit en doeltreffendheid worden getest. De financiële risico’s zijn daarbij niet te onderschatten. In de onderhandelingen met de Europese Commissie werden redelijke prijzen bedongen zodat alle Europese lidstaten die dat wensen in staat zullen zijn hun bevolking te vaccineren en te beschermen. Stel bijvoorbeeld dat alle Belgen zouden worden ingeënt en dat de vaccinatie 50 euro per persoon zou bedragen (de bedongen prijzen liggen naar verluidt lager), dan bedraagt de kostprijs voor de Belgische staat 550 miljoen euro. Een peulschil in verhouding tot de 17,5 miljard euro die diezelfde overheden al hebben betaald aan inkomenscompenserende maatregelen voor burgers en bedrijven dit jaar. De kritiek dat de bedrijven een “positief” signaal hadden moeten geven door enkel aan kostprijs te werken of zelfs hun intellectuele eigendomsrechten op de vaccins te moeten laten vallen, raakt kant noch wal. Uiteraard zou dat de publieke kost van een vaccinatiecampagne nog verder verlagen. Maar het komt neer op het slachten van de kip met het gouden ei. Zonder de bescherming van de intellectuele eigendomsrechten zal van innovatie nog weinig sprake zijn. Want wie investeert miljarden in onderzoek en ontwikkeling, om nadien de resultaten ervan te grabbel te gooien? De geciteerde universiteitsdocenten vergeten er bij te vermelden dat ook universiteiten hun onderzoek beschermen en licenties verkopen aan bedrijven om hun wetenschappelijke doorbraken verder te kunnen ontwikkelen. Maatschappelijke én economische valorisatie is zelfs een van de expliciete doelstellingen van onze universiteiten, naast onderwijs en fundamenteel onderzoek. Daaronder vallen contractonderzoek voor bedrijven, patenten en de creatie van spin-off bedrijven. De zogenaamde vierde geldstroom van universiteiten zorgt ervoor dat nieuwe middelen worden vrijgemaakt voor weer bijkomend onderzoek. Eenzelfde dynamiek voltrekt zich bij de farmabedrijven die met de opbrengsten van innovatieve geneesmiddelen die op de markt komen nieuw onderzoek opstarten en blijven investeren in de verdere ontwikkeling en opvolging van de bestaande geneesmiddelen. Het is de excellente samenwerking tussen universiteiten en de private sector die van België een echte biotech-farmahub hebben gemaakt in Europa.